Vergilendirme Boyutu ile Girişim Sermayesi Yatırım Fonları
Vergilendirme Boyutu ile Girişim Sermayesi
Yatırım Fonları
22 Ocak 2022 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak
yürürlüğe giren 7351 sayılı kanun ile kurumlar tarafından yatırım fonlarından
elde edilen kar paylarına "iştirak kazancı istisnası" getirilmiştir.
Mükellefiyet durumuna göre;
a) Tam Mükellef Gerçek Kişi Olması Durumu
Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin (3) üncü
fıkrası uyarınca dağıtılsın veya dağıtılmasın GSYF kazançları üzerinden %0
oranında vergi kesintisi yapılmaktadır.
Tam mükellef gerçek kişiler tarafından GSYF'lerdan
elde edilen kar payları, Gelir Vergisi Kanunu'nun 22 nci maddesinde yer alan,
tam mükellef kurumlardan elde edilen, kar paylarının yarısının gelir
vergisinden müstesna olduğu hükmü uyarınca, kar paylarının yarısı gelir
vergisinden istisna tutulacaktır. İstisna tutarının üzerinde kalan kısım ise
yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir.
Gerçek kişiler tarafından beyan edilmesi gereken gelir
toplamının ilgili yıl için geçerli gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir
diliminde yer alan haddi aşmaması koşuluyla (2021 yılı için 53.000,00 TL),
anılan kar payı beyan edilmeyecektir.
b) Dar Mükellef Gerçek Kişi Olması Durumu
Tam mükellef GSYF'lerdan kar payını elde eden gerçek
kişinin Türkiye'de dar mükellef statüsünde olması durumunda, bu kişiler
tarafından elde edilmiş olan kar payı üzerinden %0 oranında bir tevkifat
yapılmış olduğundan dolayı, Gelir Vergisi Kanunu'nun 86'ncı maddesinin 2 nci
fıkrası uyarınca, anılan dar mükellef gerçek kişiler tarafından bu gelirden
dolayı beyanname verilmesi söz konusu olmayacaktır.
Dolayısıyla Türkiye'de oluşan bu kazanç üzerinden
Türkiye hiçbir şekilde vergi almamış olmaktadır.
GSYF 'den Elde Edilen Kar Paylarının
Vergilendirilmesi
a) Tam Mükellef Kurum Olması Durumu
Türkiye'de faaliyette bulunan GSYF'den kar payını elde
edenin tam mükellef bir kurum olması durumunda, Kurumlar Vergisi Kanunu'nun
5/1-a maddesine istinaden bu kazanç istisnaya tabi tutulacaktır.
b) Dar Mükellef Kurum Olması Durumu
Türkiye'de faaliyette bulunan GSYF/GSYO'dan kar payını
elde edenin dar mükellef bir kurum olması durumunda, bu kurumlar tarafından
elde edilmiş olan kar payı üzerinden %0 oranında bir tevkifat yapılmış
olduğundan ve dağıtılan kar payları üzerinden ayrıca Kurumlar Vergisi
Kanunu'nun 30'uncu maddesi uyarınca tevkifat yapılmasının mümkün olmadığından
dolayı, anılan dar mükellef kurumlar tarafından bu gelirden dolayı beyanname
verilmesi söz konusu olmayacaktır.
Dolayısıyla Türkiye'de oluşan bu kazanç üzerinden
Türkiye'de hiçbir şekilde vergi alınmamış olmaktadır.
GSYF Katılma Payları Paylarının Elden
Çıkarılması Açısından (Değer Artış Kazancı)
Girişim Sermayesi Yatırım Fonu (GSYF) katılma
paylarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar değer artış kazancı olarak
kabul edilmektedir.
a) Elden Çıkaranın Tam Mükellef veya Dar
Mükellef Gerçek Kişi Olması Durumu
GSYF'lere ait katılma paylarının banka ve aracı
kurumlar vasıtasıyla satışından (elden çıkarılmasından) elde edilen kazançlar;
- %0 oranında stopaja tabidir,- Stopaj nihai
vergilemedir,
- Beyan edilmeyecektir.
b) Elden Çıkaranın Tam Mükellef Kurum
Olması Durumu
GSYF'lere ait katılma paylarının banka ve aracı
kurumlar vasıtasıyla satışından (elden çıkarılmasından) elde edilen kazançlar;
- %0 oranında stopaja tabidir.
- Kurumlar vergisine tabidir.
Banka ve aracı kurum aracılığı olmaksızın alım satım
işlemlerinden sağlanan kazançlar;
- Stopaja tabi değildir.
- Kurumlar vergisine tabidir.
Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine
tabi fonların katılma belgeleri iştirak hissesi olarak değerlendirilmediğinden
GSYF'lere ait katılma paylarının satışından elde edilen kazançlar için şimdilik
%75'lik istisna uygulanamamaktadır ancak konu özelinde bir takım yeni
düzenlemelerin gündemde olduğu bilinmektedir.
c) Elden Çıkaranın Dar Mükellef Kurum
Olması Durumu
GSYF'lere ait katılma paylarının banka ve aracı
kurumlar vasıtasıyla satışından (elden çıkarılmasından) elde edilen kazançlar;
- %0 oranında stopaja tabidir.
- Stopaj nihai vergidir.
- Beyan edilmeyecektir.
Banka ve aracı kurum aracılığı olmaksızın alım satım
işlemlerinden sağlanan kazançlar;
- Stopaja tabi değildir.
- Kurumlar vergisine tabidir.
Yine Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve
denetimine tabi fonların katılma belgeleri iştirak hissesi olarak
değerlendirilmediğinden GSYF'lere ait katılma paylarının satışından elde edilen
kazançlar için %75'lik istisnası şuanda uygulanmamaktadır.
Türkiye'de işyeri veya daimi temsilcisi
bulunmayan dar mükellef kurumlar bakımından ilgili Çifte Vergileme Önleme
Anlaşması hükümlerine göre işlem tesis edilmesi önem arz etmektedir.
Girişim Sermayesi Fonu (VUK 325/A)
Girişimciliğin teşvik edilmesi amacıyla, Türkiye'de
kurulmuş veya kurulacak olan, gelişme potansiyeli taşıyan ve kaynak ihtiyacı
içerisinde olan girişimci şirketlere kaynak tahsis eden girişim sermayesi
yatırım fon veya ortaklıklarına sermaye koyan
işletmelerin vergisel açıdan teşvik edilmesi amacıyla 213
Sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 325/A maddesi düzenlenmiştir.
325/A maddesi şu şekildedir;
"Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine
tabi olarak Türkiye'de kurulmuş veya kurulacak olan girişim sermayesi yatırım
fonu paylarının satın alınması amacıyla, ilgili dönem kazancından veya beyan
edilen gelirden girişim sermayesi fonu ayrılabilir. Bu fon, kurum kazancının
veya beyan edilen gelirin %10'unu ve öz sermayenin %20'sini aşamaz.
Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar pasifte
geçici bir hesapta tutulur. Mükelleflerce, fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar
girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya girişim sermayesi yatırım
fonlarına yatırım yapılmaması halinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler
gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir.
Bu fon; amacı dışında herhangi bir suretle başka bir
hesaba nakledilmesi, işletmeden çekilmesi, ortaklara dağıtılması, dar
mükelleflerce ana merkeze aktarılması veya işin terki, işletmenin tasfiyesi,
devredilmesi, bölünmesi ya da girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse
senetlerinin veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma paylarının elden
çıkarılmasından itibaren altı ay içinde bu maddede belirtilen amaçla yeniden
kullanılmaması halinde, bu işlemlerin yapıldığı veya sürenin dolduğu dönemde
vergiye tabi tutulur.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar
Maliye Bakanlığınca belirlenir."
Bu düzenleme 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun
89/12'nci maddesinin "Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre girişim
sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların beyan edilen gelirin %10'unu aşmayan
kısmı" hükmü ile gelir vergisi mükelleflerinin beyan edilecek matrahlarından
indirim imkanı getirilmiştir.
Aynı şekilde 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun
10/1-g maddesinin "213 sayılı Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre girişim
sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların beyan edilen gelirin %10'unu aşmayan
kısmı" hükmü ile kurumlar vergisi mükelleflerinin beyan edilecek matrahlarından
indirim imkanı getirilmiştir.
Girişim Sermayesi Fonu (VUK 325/A) İndirim
Konusu
Girişim sermayesi fonunun indirim konusu yapılabilmesi
için;
1.
İlgili yılda ayrılan fon tutarının beyan
edilen gelirin %10'unu, toplam fon tutarının ise öz sermayenin %20'sini
aşmaması (İki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.),
2.
Fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar Türkiye'de
kurulmuş veya kurulacak olan ve Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve
denetimine tabi girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya fonlarına yatırım
yapılması,
3.
Ayrılan fon tutarının ilgili yılın kurumlar
vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmesi
gerekmektedir.
Girişim Sermayesi Fonu (VUK 325/A) İndirim
tutarının hesaplanması
İndirim tutarının tespitinde beyan edilen gelir
olarak;
[Ticari bilanço kârı (zararı) + kanunen kabul
edilmeyen giderler - geçmiş yıl zararları - tüm indirim ve istisnalar]
dikkate alınacaktır.
Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre girişim
sermayesi fonu ilgili dönem kazancından ayrılacağından, pasifte özel bir fon
hesabına alınacak tutar hesap dönemi sonu itibarıyla tespit edilebilecektir. Bu
çerçevede, fon hesabına alınma işleminin, izleyen hesap döneminin başından
itibaren kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar yapılması
gerekmektedir.
Girişim Sermayesi Fonu (VUK 325/A) İndirim
tutarının hesaplanması (özellikli hususlar)
Geçici vergilendirme dönemlerinde fon ayrılması ve
indirim uygulamasından yararlanılması mümkün değildir.
Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların
mükelleflerce pasifte geçici bir hesapta tutulması, fonun ayrıldığı yılın sonuna
kadar girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya fonlarına yatırım yapılması
gerekmektedir.
Söz konusu yatırımın yapılmaması halinde, indirim
konusu yapılan tutar nedeniyle tahakkuk ettirilecek vergi gecikme faiziyle
birlikte mükelleften tahsil edilecektir.
İndirim konusu yapılacak tutarın tespitinde, her yıl
girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar ayrı ayrı dikkate alınacak,
önceki yıllarda ayrılan fon tutarları için tekrar indirim uygulanmayacaktır.
Ancak, ayrılan toplam fon tutarı hiçbir suretle öz sermayenin %20'sini
aşamayacaktır.
Girişim Sermayesi Fonu (VUK 325/A) İndirim
tutarının hesaplanması (Örnek)
Örnek:
Hesap dönemi takvim yılı olan (A) A.Ş.'nin 2021 yılı dönem sonu öz
sermayesi 800.000 TL olup, şirket 2021 yılında 170.000 TL kazanç elde etmiştir.
Şirketin kurumlar vergisi beyannamesindeki ilave indirimler şu şekildedir;
Şirketin beyan edilen matrahının %10'u olan 10.000
TL'yi girişim sermayesi fonu olarak ayırarak özel bir fon hesabına almıştır.
Bu durumda (A) A.Ş., beyan edilen gelirin %10'unu ve
dönem sonu öz sermayesinin %20'sini aşmayacak şekilde ayırdığı girişim
sermayesi fonunu, ilgili yıla ait vereceği kurumlar vergisi beyannamesinde
indirim konusu yapabilecektir.
Böylece Girişim Sermayesi Fonu İndiriminin de hesaplanmasıyla matrah şu
şekilde hesaplanacaktır;
Ticari Kar
170.000
Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler (+)
30.000
Geçmiş Yıl Zararı (-)
(50.000)
Serbest Bölge Kazancı İstisnası (-)
(50.000)
Girişim Sermayesi Fonu İndirimi (-)
(10.000)
Kurumlar Vergisi Matrahı
90.000
Fon olarak indirim konusu yapılan 10.000 TL'nin
pasifte özel bir fon hesabına alınması gerekmektedir.
(A) A.Ş.'nin ilgili yıl sonuna kadar, ayırmış olduğu
10.000 TL fon tutarıyla girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya fonlarına
yatırım yapmaması halinde, indirim konusu yaptığı 10.000 TL fon tutarı nedeniyle
eksik tahakkuk ettirilen (10.000 x %25) 2.500 TL vergi, gecikme faiziyle
birlikte tahsil edilecektir.
Girişim Sermayesi Fonu (VUK 325/A) Fon
tutarının vergilendirilmesi
Fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar girişim sermayesi
yatırım ortaklıklarına veya fonlarına yatırım yapılmakla birlikte, girişim
sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların;
·
Amacı dışında herhangi bir suretle başka bir hesaba
nakledilmesi,
·
İşletmeden çekilmesi,
·
Ortaklara dağıtılması,
·
Dar mükelleflerce ana merkeze aktarılması,
·
Mükelleflerce işin terki,
·
İşletmenin tasfiyesi, devredilmesi veya bölünmesi,
·
Girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse
senetlerinin veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma paylarının elden
çıkarılmasından itibaren altı ay içinde aynı amaçla yeniden kullanılmaması
hallerinde, bu işlemlerin yapıldığı veya sürenin dolduğu dönemde diğer
kazançlarla ilişkilendirilmeksizin vergiye tabi tutulması gerekmektedir.
Fon tutarları, beyan edildiği döneme ilişkin dönem
zararı, geçmiş yıl zararları, indirim ve istisnalar ile ilişkilendirilmeksizin
vergilendirilecektir.
Belirtilen durumlarda sadece girişim sermayesi fonu
hesabında tutulan ve önceki yıllarda indirim konusu yapılan tutarlar vergiye
tabi tutulacak olup daha önce beyannamede indirim konusu yapılan tutarlar
bakımından ise herhangi bir işlem yapılmayacaktır.
Girişim Sermayesi Fonları ile ilgili 25
Mart 2022 Tarihli Torba Yasa
Yatırım Fonu Payı alan şirketler için TBMM bünyesinde
25 Mart 2022 tarihinde yeni bir torba yasa teklifi sunulmuştur. Eğer bu kanun
teklifi kabul edilir ve yasalaşırsa;
7351 sayılı kanun ile yatırım fonu kar paylarına getirilen vergi istisnasını
tamamlayacak olan bu kanun teklifi, şirketlerin bono, tahvil gibi menkul
kıymetlere doğrudan yatırım yapmak yerine, yatırım fonları aracılığıyla yatırım
yapmaları nedeniyle önemli vergisel avantajlar getirecektir.
Örneğin Hazine Bonosu, özel şirket tahvil ve bonoları
ile sabit getirili benzeri ürünlerden elde edilen gelirler Kurumlar Vergisine
tabi iken, portföyü Hazine bonosu, özel şirket bonolarından oluşan yatırım
fonlarından sağlanacak olan gelirler vergiye tabi olmayacaktır.
Özellikle kazançları faiz, kâr payı, menkul kıymet satış geliri gibi pasif
nitelikli gelirlerden oluşan şirketler için (Örn: Holding şirketler, portföy
yöneten şirketler v.b. gibi) bu yasa büyük avantaj yaratacak görünmektedir.